WIJZER DAN WIJZELF
Een zwoele avond in de tuin. De langste dag nadert, de planten en bloemen geuren en de vogels laten zich uitbundig horen. Onze kat laat het onaangedaan over zich heenkomen en speurt meedogenloos naar een potentiële prooi. Even is nergens een dissonant te bekennen. Alles is een uiting van het ene dat leeft. Hoe helder maakt het zich nu kenbaar. Tegelijkertijd is er ook het besef dat we eigenlijk horende doof en ziende blind zijn. En is dat eens niet het geval, dan moeten we zoeken naar woorden die logica en intellect omzeilen; woorden die uitdrukken wat we voelen en weten buiten iedere ratio om; woorden die meer uitdrukken dan we weten, die wijzer zijn dan wijzelf en de waarheid beter tot uitdrukking brengen dan we zelf ooit zouden kunnen.
Ook in de stilte van deze avond wordt het bestaan zo sterk en anders gevoeld dat ik op zoek ga naar woorden, maar ik vind ze niet. Wat er in me opkomt is die prachtige regel van William Blake:
Voor mij is de zon geen gouden schijf ter grootte van een shilling,
maar een eindeloze heerschare heilige engelen die ‘Halleluja’ zingt.
De vogels in mijn tuin als heilige engelen die het mysterie van het bestaan bezingen. Misschien zat de Engelse dichter Coleridge een paar eeuwen geleden net als ik ’s avonds naar de maan te kijken toen hij schreef:
Het maanlicht gedompeld in stilheid,
de roerloze windvaan.
Zoals de geest van Coleridge ondergedompeld werd in stilheid, baadde in het maanlicht en even roerloos werd als de windvaan op het dak van zijn huis, zo viel het denken van een groepje monniken stil toen ze terecht werden gewezen door Enô, de zesde zenpatriarch. Die dag wapperde er een vlag op het dak van het klooster. Een van de monniken zei: “De wind beweegt.” Een andere zei: “De vlag beweegt.” De groep monniken raakte in discussie en kwam er niet meer uit. Toen greep Enô in. “De wind beweegt niet”, zei hij, “en ook de vlag beweegt niet. Wat beweegt is jullie geest.”
Zelfs een wapperende vlag kan verwijzen naar de stilheid in onszelf, maar slechts dan als het denken stilvalt en de innerlijke leegte gevoeld en ervaren wordt, als we ten volle doordrongen raken van het onvermijdelijke der dingen, van de zo-heid van het bestaan. Die zo-heid is oneindig neutraal, en dus niet rechtvaardig of onrechtvaardig, schitterend of afschuwelijk, liefdevol of harteloos. “Alleen het denken maakt dat ervan”, zoals Shakespeare in een van zijn stukken opmerkte.
Laat ik het niet bijzonderder maken dan het is. We kennen allemaal momenten waarin we de dingen in hun eenheid ervaren, waarin het onderscheid tussen het Ene en het vele wegvalt en alleen het mysterie overblijft. Rutger Kopland, de dichter der gewone dingen, inspireerde het tot de volgende regels:
niet weten
van het geritsel, de geuren, het duister
onder de bomen, het geschreeuw
in de verte, de verdwijnende
sporen, van niets weten
wat het betekent.
Er van doordrongen zijn dat je van niets weet wat het betekent, dat alles een ondoorgrondelijk mysterie is waar geen naam of eigenschap zich aan hecht: het kan zomaar gebeuren, in een flits van inzicht, voordat alles weer in de duisternis van de woordenwereld verdwijnt. Alles zal daarna anders zijn, ook al is er niets gebeurd.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Tristique risus nec feugiat in fermentum posuere urna nec. Adipiscing at in tellus integer feugiat scelerisque varius. Gravida neque convallis a cras semper auctor neque. Nunc pulvinar sapien et ligula ullamcorper malesuada proin. Hac habitasse platea dictumst quisque sagittis. Senectus et netus et malesuada fames ac. Amet justo donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Pulvinar mattis nunc sed blandit. Dolor sed viverra ipsum nunc aliquet bibendum enim facilisis. Ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor id eu nisl. Quis risus sed vulputate odio. Tempus quam pellentesque nec nam aliquam sem et tortor.
Massa tempor
Nec feugiat nisl pretium fusce id velit ut. Enim sed faucibus turpis in. Vestibulum sed arcu non odio. A cras semper auctor neque vitae tempus quam. Arcu dui vivamus arcu felis. Eu feugiat pretium nibh ipsum consequat. Risus nullam eget felis eget. Velit ut tortor pretium viverra. Augue ut lectus arcu bibendum at varius vel pharetra. Et netus et malesuada fames ac turpis egestas.
Nunc sed augue lacus viverra vitae congue eu. Lacus sed turpis tincidunt id aliquet risus feugiat. Enim lobortis scelerisque fermentum dui faucibus in ornare. Ut tellus elementum sagittis vitae et leo duis ut. Dolor magna eget est lorem ipsum dolor. Eget est lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipiscing elit. In hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Nec tincidunt praesent semper feugiat nibh sed pulvinar proin gravida. Duis at consectetur lorem donec. Massa eget egestas purus viverra. Dictum sit amet justo donec enim diam vulputate. Amet est placerat in egestas erat imperdiet sed euismod. Ut eu sem integer vitae justo eget.
Eget nunc scelerisque
Viverra mauris in aliquam sem. Eu mi bibendum neque egestas. Donec pretium vulputate sapien nec sagittis aliquam malesuada bibendum arcu. Amet commodo nulla facilisi nullam vehicula ipsum a arcu cursus. Enim tortor at auctor urna. Adipiscing tristique risus nec feugiat in fermentum posuere urna. Tempus quam pellentesque nec nam aliquam sem et tortor. Risus sed vulputate odio ut enim blandit. Amet est placerat in egestas erat imperdiet sed euismod. Urna id volutpat lacus laoreet non. Enim nec dui nunc mattis enim. Consequat interdum varius sit amet mattis.
Aliquet bibendum enim facilisis gravida neque convallis a cras. Egestas diam in arcu cursus euismod. Massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Amet venenatis urna cursus eget nunc scelerisque viverra mauris. Proin libero nunc consequat interdum varius sit amet mattis. Id diam vel quam elementum pulvinar etiam non. Placerat vestibulum lectus mauris ultrices. Justo nec ultrices dui sapien eget mi. Amet risus nullam eget felis eget nunc lobortis mattis aliquam. Lacinia quis vel eros donec. Arcu odio ut sem nulla. Nam aliquam sem et tortor consequat. Quis risus sed vulputate odio ut. Arcu non sodales neque sodales. Lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipiscing elit duis. Quis blandit turpis cursus in hac habitasse platea. Nisi vitae suscipit tellus mauris a diam maecenas sed. Magnis dis parturient montes nascetur ridiculus mus mauris. Purus faucibus ornare suspendisse sed.
Lorem ipsum dolor sit amet
Consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Tristique risus nec feugiat in fermentum posuere urna nec. Adipiscing at in tellus integer feugiat scelerisque varius. Gravida neque convallis a cras semper auctor neque. Nunc pulvinar sapien et ligula ullamcorper malesuada proin. Hac habitasse platea dictumst quisque sagittis. Senectus et netus et malesuada fames ac. Amet justo donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Pulvinar mattis nunc sed blandit. Dolor sed viverra ipsum nunc aliquet bibendum enim facilisis. Ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor id eu nisl. Quis risus sed vulputate odio. Tempus quam pellentesque nec nam aliquam sem et tortor.
Massa tempor nec feugiat nisl pretium fusce id velit ut. Enim sed faucibus turpis in. Vestibulum sed arcu non odio. A cras semper auctor neque vitae tempus quam. Arcu dui vivamus arcu felis. Eu feugiat pretium nibh ipsum consequat. Risus nullam eget felis eget. Velit ut tortor pretium viverra. Augue ut lectus arcu bibendum at varius vel pharetra. Et netus et malesuada fames ac turpis egestas.
Nunc sed augue lacus viverra vitae congue eu. Lacus sed turpis tincidunt id aliquet risus feugiat. Enim lobortis scelerisque fermentum dui faucibus in ornare. Ut tellus elementum sagittis vitae et leo duis ut. Dolor magna eget est lorem ipsum dolor. Eget est lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipiscing elit. In hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Nec tincidunt praesent semper feugiat nibh sed pulvinar proin gravida. Duis at consectetur lorem donec. Massa eget egestas purus viverra. Dictum sit amet justo donec enim diam vulputate. Amet est placerat in egestas erat imperdiet sed euismod. Ut eu sem integer vitae justo eget.
Eget nunc scelerisque
Viverra mauris in aliquam sem. Eu mi bibendum neque egestas. Donec pretium vulputate sapien nec sagittis aliquam malesuada bibendum arcu. Amet commodo nulla facilisi nullam vehicula ipsum a arcu cursus. Enim tortor at auctor urna. Adipiscing tristique risus nec feugiat in fermentum posuere urna. Tempus quam pellentesque nec nam aliquam sem et tortor. Risus sed vulputate odio ut enim blandit. Amet est placerat in egestas erat imperdiet sed euismod. Urna id volutpat lacus laoreet non. Enim nec dui nunc mattis enim. Consequat interdum varius sit amet mattis.
Aliquet bibendum enim facilisis gravida neque convallis a cras. Egestas diam in arcu cursus euismod. Massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Amet venenatis urna cursus eget nunc scelerisque viverra mauris. Proin libero nunc consequat interdum varius sit amet mattis. Id diam vel quam elementum pulvinar etiam non. Placerat vestibulum lectus mauris ultrices. Justo nec ultrices dui sapien eget mi. Amet risus nullam eget felis eget nunc lobortis mattis aliquam. Lacinia quis vel eros donec. Arcu odio ut sem nulla. Nam aliquam sem et tortor consequat. Quis risus sed vulputate odio ut. Arcu non sodales neque sodales. Lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipiscing elit duis. Quis blandit turpis cursus in hac habitasse platea. Nisi vitae suscipit tellus mauris a diam maecenas sed. Magnis dis parturient montes nascetur ridiculus mus mauris. Purus faucibus ornare suspendisse sed.
We hebben je toestemming nodig om de vertalingen te laden
Om de inhoud van de website te vertalen gebruiken we een externe dienstverlener, die mogelijk gegevens over je activiteiten verzamelt. Lees het privacybeleid van de dienst en accepteer dit, om de vertalingen te bekijken.