VLOEIEN ALS WATER
Op de lange wandelingen die ik in de heuvels en de bossen in mijn omgeving maak, doet zich regelmatig een bijzonder leerzaam fenomeen voor. Op het moment dat ik een splitsing van paden nader, beslis ik welk pad ik zo dadelijk ga nemen. Ik zie de mogelijke routes voor me, en besluit dat ik via de Duivelsberg naar huis zal lopen en de Holthurnse Hof links laat liggen. Eenmaal voorbij de splitsing merk ik plotseling dat ik het andere pad in ben gelopen. Was dat een beslissing van mij, of doet het lichaam wat het wil (of geconditioneerd is om te doen) zonder dat dat zogenaamde besluit van mij er invloed op heeft? En wat zegt dat over de mate waarin we vrij zijn om te kiezen wat we willen?
Vrijheid kan op vele manieren gedefinieerd worden, maar aan elke definitie kleven bezwaren. Als we de praktijk van het alledaagse leven als leidend beginsel nemen, is de defintie van de jezuït Anthony de Mello misschien wel de meest bruikbare. Hij zegt: “Wijsheid (of vrijheid) is zonder weerstand samenwerken met het onvermijdelijke.” Ongeacht de omstandigheden, zou ik daar aan toe wilen voegen.
Een subliem voorbeeld hiervan wordt beschreven in een haiku van de Japanse zendichter Ryokan:
De dief
liet haar achter –
de maan in het raam
Ryokan werd in armoedige omstandigheden van zijn schamele bezittingen beroofd, maar de maan konden de dieven niet meenemen. Door slechts te glimlachen, stal Ryokan de maan terug van de dieven en oversteeg hij daarmee de dualiteit van goed en kwaad, van welles en nietes.
Vrijheid betekent de illusie van gebondenheid voorgoed hebben doorzien. Daar is niet veel voor nodig. Toen de monnik Taoshin tegen zenmeester Sengtsan zei: “Ik smeek u om mij onderricht te geven. Laat me alstublieft zien hoe ik bevrijd kan worden”, antwoordde Sengtsan: “Wie heeft je dan gebonden?” ‘Niemand”, zei Taoshin. Toen zei Sengtsan: “Waarom vraag je dan om bevrijd te worden?” Onmiddellijk zag Taoshin de eeuwige waarheid van die woorden.
Vrijheid betekent zien dat iets mooi is, maar niet begeerlijk; lelijk, maar niet afstotelijk; onjuist, maar niet onwenselijk; vies, maar niet viezer dan wijzelf. Het betekent dat alles goed is omdat het er is (meer rechtvaardiging hebben de dingen niet nodig; in feite hebben ze geen enkele rechtvaardiging nodig) en dat alles kan omdat de tegenstelling tussen mogelijk en onmogelijk evenzeer een illusie is.
Pas als geen enkele denkbare tegenstelling meer serieus genomen wordt, kun je spreken van werkelijke vrijheid. Dan zijn gedachten en daden nergens meer aan gebonden, vloeien ze als water in een rivier, buigen ze mee als takken in de wind, en blijf je zelf onwrikbaar als een rots en grenzeloos als de hemel. Het maakt niet uit of de wind veroorzaakt wordt door de hitte van de zon of de koelte van de maan. Je buigt in beide gevallen mee, en ieder moment is gevuld met leven en licht. Of zoals William Blake zegt:
Hij die de vreugde kust als die vervliegt
leeft in de dageraad der eeuwigheid
In het licht van die wijsheid, die vrijheid, vergaan alle dingen die lijken en laat het ene Zijn zich zien. Dan kunnen we ‘slapen met onze benen uitgestrekt, vrij van het ware, vrij van het onware’. Dan zien we, in de woorden van zenmeester Hakuin, “alle fenomenen als eeuwige werkelijkheden die toch van voorbijgaande aard zijn; is er, of we nu gaan of terugkeren, voor ons geen sprake van enige beweging.”
Is dat ons werkelijke leven? Is dat de waarheid van ons bestaan? Ja, zelfs als we ons daar niet bewust van zijn. De waarheid is zoiets als gezondheid, of de lucht die we inademen. Ook die zijn zo vanzelfsprekend dat we niet eens merken dat ze het fundament van ons bestaan vormen. Maar als je de waarheid vast wilt grijpen, ontglipt ze je, zoals zand tussen je vingers wegloopt als je er hard in knijpt. De waarheid kan alleen gevonden worden door er totaal niet mee bezig te zijn, door volledig op te gaan in het moment, door de dingen te zien zoals God ze ziet, dat wil zeggen, door de ogen van het ding te worden zodat het naar zichzelf kijkt.
De waarheid is dat we al vrij zijn en dat we dus nooit hoeven te proberen om het te worden. De waarheid is dat we ook nooit hoeven te kiezen. Het mag wel, en als ik morgen bij een splitsing is het bos kom, zal ik opnieuw een keus maken. Maar iedere keus die we maken is een fictieve, want alles gebeurt spontaan en vanzelf, zonder dat er iets of iemand aan de touwtjes trekt en dingen wel of niet laat gebeuren.
Vrijheid betekent nergens aan gebonden zijn, zelfs niet aan de waarheid van het niet gebonden zijn. Vrijheid is als de maan in het gedicht van Rikeihô:
Vol verlangen de maan te bezitten
lepelde een monnik haar uit het water in een emmer,
maar toen hij bij de tempel aankwam merkte hij
dat de maan verdween zodra hij de emmer leegschonk.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Tristique risus nec feugiat in fermentum posuere urna nec. Adipiscing at in tellus integer feugiat scelerisque varius. Gravida neque convallis a cras semper auctor neque. Nunc pulvinar sapien et ligula ullamcorper malesuada proin. Hac habitasse platea dictumst quisque sagittis. Senectus et netus et malesuada fames ac. Amet justo donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Pulvinar mattis nunc sed blandit. Dolor sed viverra ipsum nunc aliquet bibendum enim facilisis. Ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor id eu nisl. Quis risus sed vulputate odio. Tempus quam pellentesque nec nam aliquam sem et tortor.
Massa tempor
Nec feugiat nisl pretium fusce id velit ut. Enim sed faucibus turpis in. Vestibulum sed arcu non odio. A cras semper auctor neque vitae tempus quam. Arcu dui vivamus arcu felis. Eu feugiat pretium nibh ipsum consequat. Risus nullam eget felis eget. Velit ut tortor pretium viverra. Augue ut lectus arcu bibendum at varius vel pharetra. Et netus et malesuada fames ac turpis egestas.
Nunc sed augue lacus viverra vitae congue eu. Lacus sed turpis tincidunt id aliquet risus feugiat. Enim lobortis scelerisque fermentum dui faucibus in ornare. Ut tellus elementum sagittis vitae et leo duis ut. Dolor magna eget est lorem ipsum dolor. Eget est lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipiscing elit. In hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Nec tincidunt praesent semper feugiat nibh sed pulvinar proin gravida. Duis at consectetur lorem donec. Massa eget egestas purus viverra. Dictum sit amet justo donec enim diam vulputate. Amet est placerat in egestas erat imperdiet sed euismod. Ut eu sem integer vitae justo eget.
Eget nunc scelerisque
Viverra mauris in aliquam sem. Eu mi bibendum neque egestas. Donec pretium vulputate sapien nec sagittis aliquam malesuada bibendum arcu. Amet commodo nulla facilisi nullam vehicula ipsum a arcu cursus. Enim tortor at auctor urna. Adipiscing tristique risus nec feugiat in fermentum posuere urna. Tempus quam pellentesque nec nam aliquam sem et tortor. Risus sed vulputate odio ut enim blandit. Amet est placerat in egestas erat imperdiet sed euismod. Urna id volutpat lacus laoreet non. Enim nec dui nunc mattis enim. Consequat interdum varius sit amet mattis.
Aliquet bibendum enim facilisis gravida neque convallis a cras. Egestas diam in arcu cursus euismod. Massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Amet venenatis urna cursus eget nunc scelerisque viverra mauris. Proin libero nunc consequat interdum varius sit amet mattis. Id diam vel quam elementum pulvinar etiam non. Placerat vestibulum lectus mauris ultrices. Justo nec ultrices dui sapien eget mi. Amet risus nullam eget felis eget nunc lobortis mattis aliquam. Lacinia quis vel eros donec. Arcu odio ut sem nulla. Nam aliquam sem et tortor consequat. Quis risus sed vulputate odio ut. Arcu non sodales neque sodales. Lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipiscing elit duis. Quis blandit turpis cursus in hac habitasse platea. Nisi vitae suscipit tellus mauris a diam maecenas sed. Magnis dis parturient montes nascetur ridiculus mus mauris. Purus faucibus ornare suspendisse sed.
Lorem ipsum dolor sit amet
Consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Tristique risus nec feugiat in fermentum posuere urna nec. Adipiscing at in tellus integer feugiat scelerisque varius. Gravida neque convallis a cras semper auctor neque. Nunc pulvinar sapien et ligula ullamcorper malesuada proin. Hac habitasse platea dictumst quisque sagittis. Senectus et netus et malesuada fames ac. Amet justo donec enim diam vulputate ut pharetra sit amet. Pulvinar mattis nunc sed blandit. Dolor sed viverra ipsum nunc aliquet bibendum enim facilisis. Ut porttitor leo a diam sollicitudin tempor id eu nisl. Quis risus sed vulputate odio. Tempus quam pellentesque nec nam aliquam sem et tortor.
Massa tempor nec feugiat nisl pretium fusce id velit ut. Enim sed faucibus turpis in. Vestibulum sed arcu non odio. A cras semper auctor neque vitae tempus quam. Arcu dui vivamus arcu felis. Eu feugiat pretium nibh ipsum consequat. Risus nullam eget felis eget. Velit ut tortor pretium viverra. Augue ut lectus arcu bibendum at varius vel pharetra. Et netus et malesuada fames ac turpis egestas.
Nunc sed augue lacus viverra vitae congue eu. Lacus sed turpis tincidunt id aliquet risus feugiat. Enim lobortis scelerisque fermentum dui faucibus in ornare. Ut tellus elementum sagittis vitae et leo duis ut. Dolor magna eget est lorem ipsum dolor. Eget est lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipiscing elit. In hac habitasse platea dictumst quisque sagittis purus. Nec tincidunt praesent semper feugiat nibh sed pulvinar proin gravida. Duis at consectetur lorem donec. Massa eget egestas purus viverra. Dictum sit amet justo donec enim diam vulputate. Amet est placerat in egestas erat imperdiet sed euismod. Ut eu sem integer vitae justo eget.
Eget nunc scelerisque
Viverra mauris in aliquam sem. Eu mi bibendum neque egestas. Donec pretium vulputate sapien nec sagittis aliquam malesuada bibendum arcu. Amet commodo nulla facilisi nullam vehicula ipsum a arcu cursus. Enim tortor at auctor urna. Adipiscing tristique risus nec feugiat in fermentum posuere urna. Tempus quam pellentesque nec nam aliquam sem et tortor. Risus sed vulputate odio ut enim blandit. Amet est placerat in egestas erat imperdiet sed euismod. Urna id volutpat lacus laoreet non. Enim nec dui nunc mattis enim. Consequat interdum varius sit amet mattis.
Aliquet bibendum enim facilisis gravida neque convallis a cras. Egestas diam in arcu cursus euismod. Massa id neque aliquam vestibulum morbi blandit. Amet venenatis urna cursus eget nunc scelerisque viverra mauris. Proin libero nunc consequat interdum varius sit amet mattis. Id diam vel quam elementum pulvinar etiam non. Placerat vestibulum lectus mauris ultrices. Justo nec ultrices dui sapien eget mi. Amet risus nullam eget felis eget nunc lobortis mattis aliquam. Lacinia quis vel eros donec. Arcu odio ut sem nulla. Nam aliquam sem et tortor consequat. Quis risus sed vulputate odio ut. Arcu non sodales neque sodales. Lorem ipsum dolor sit amet consectetur adipiscing elit duis. Quis blandit turpis cursus in hac habitasse platea. Nisi vitae suscipit tellus mauris a diam maecenas sed. Magnis dis parturient montes nascetur ridiculus mus mauris. Purus faucibus ornare suspendisse sed.
We hebben je toestemming nodig om de vertalingen te laden
Om de inhoud van de website te vertalen gebruiken we een externe dienstverlener, die mogelijk gegevens over je activiteiten verzamelt. Lees het privacybeleid van de dienst en accepteer dit, om de vertalingen te bekijken.